قاسم ئەمین: ئەو بیرمەندەکوردەی پرسی ژنانی عەرەبی لەمیسڕ ئازاد کرد پێش ئەوەی خۆیان ئازاد بکەن..
قاسم ئەمین کێ بوو؟
قاسم محمد ئەمین (١٨٦٣-١٩٠٨) دادوەر و نووسەر و بیرمەندێکی کوردی میسری بوو کە بە کەسایەتییەکی پێشەنگی بزووتنەوەی ڕۆشنبیری و فێمینیستی ڕینێسانس لە میسر و جیهانی عەرەبی دادەنرا.
لە ئەسکەندەریە لە باوکێکی کورد و دایکێکی میسری لە دایک بووە. لە فەرەنسا خوێندوویەتی و لەوێش کاریگەری بیرۆکەکانی ڕۆشنگەری و مۆدێرنیتە بووە.
دەرچووی کۆلێژی یاسای لە قاهیرە و دواتر لە فەرەنسا لە زانکۆی مۆنپیلیە درێژەی بە خوێندن داوە.
دوای گەڕانەوەی بۆ میسر، لە دەزگای دادوەریدا کاری کردووە تا بوو بە ڕاوێژکاری دادگای تێهەڵچوونەوە.
ڕزگاری ژن: شۆڕشێکی فیکری
لە ساڵی ١٨٩٩دا کتێبە بەناوبانگەکەی "رزگاری ژن"ی بڵاوکردەوە، تیایدا داوای پەروەردەکردنی ژنان و هەڵگرتنی پەردە وەک نۆرمێکی کۆمەڵایەتی و بەهێزکردنی ژنان بۆ بەکارهێنانی مافەکانیان لە هاوسەرگیری و منداڵبوون و بەشداریکردنی کۆمەڵگادا کرد. دوابەدوای ئەمە بە "ژنە نوێیەکە" (١٩٠٠) کە دیدێکی پێگەیشتووتری بۆ یەکسانی تەواو لە ماف و ئەرکەکاندا خستەڕوو.
بەشێک لە وتە بەناوبانگەکانی.
"نەتەوەیەک کە تیایدا ڕێز لە عەقڵی ژن نەگیرێت، عەقڵی پیاو ڕێزی لێ نەگیرێت".
"ئازادی ئەوە نییە مرۆڤ لە ماڵەوە بەجێبهێڵێت، بەڵکو بریتییە لە هەبوونی عەقڵی سەربەخۆو بەشداری چالاکی وکارکردن ".
قاسم ئەمین دەرگای بەڕووی ڕێنێسانسێکی فیکری و کۆمەڵایەتی سەبارەت بە مافەکانی ژنان کردەوە و ڕێگەی بۆ بزووتنەوە فێمینیستەکانی دواتر خۆشکرد، وەک بزووتنەوەکانی هودا شەعراوی و دۆریای شەفیق. سەرەڕای ڕەخنە، کاریگەرییەکەی لە بیری ڕێنێسانسی میسردا دیارە.
